Hoe een blinde veteraan honderd jaar geleden de ‘onbekende soldaat’ koos: “De vierde kist van links”

[Exjager]

Het is dit jaar precies 100 jaar geleden dat in Brugge de onbekende soldaat werd ‘aangeduid’. En wel door een blinde veteraan, die zijn zicht verloor aan het front. Deze week wordt het hele ritueel stap voor stap overgedaan.
Donderdag 26 oktober 1922. Amper vier jaar na het einde van de Groote Oorlog. In de ochtendzitting in de Kamer heeft de Bergense socialist Louis Piérard als eerste het woord. Ter stemming ligt een wetsvoorstel waarvan hij mee aan de basis ligt, om op Wapenstilstand, 11 november, een jaarlijkse herdenking te houden voor een ­onbekende soldaat, naar het voorbeeld van landen als Frankrijk en het Verenigd ­Koninkrijk. Het ‘gedenkmaal’ daarvoor komt onderaan de Congreskolom, die op haar beurt het Nationaal Congres herdenkt dat de Belgische Grondwet opstelde.

Piérard schrikt niet terug voor wat plastische termen om het belang van de wet kracht bij te zetten. “Moeders die een zoon betreuren van wie de resten niet geïdentificeerd konden worden, waarvan het ­lichaam in stukken gescheurd is, onherkenbaar, alsof het gesmolten is in de zompige modder van de Diksmuidse loop­graven of de bomkraters van Merckem … Die moeders zouden mogelijk langs de tombe kunnen lopen, aan de voet van de zuil, symbool van de nationale onafhankelijkheid en denken: ‘Wie weet? Misschien is hij het wel die daar ligt ...’” Veel meer overtuigingskracht heeft Piérard niet meer nodig om het wetsvoorstel er met een klinkende meerderheid door te krijgen. Er zijn slechts drie tegenstemmen in het parlement, onder meer door Joris Van Severen en Staf De Clercq van de Frontpartij.

Alleen de soldaat ontbreekt daarna nog. Maar hoe doe je dat, een onbekende soldaat aanduiden? Er waren na de oorlog duizenden soldaten van wie de lichamen zodanig verminkt waren dat identificatie onmogelijk was, om nog te zwijgen van ­degenen van wie amper resten terug te vinden waren. Hoe bepaal je welke onbekende soldaat dé onbekende soldaat wordt? Het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk boden kennelijk inspiratie. Zij hadden ‘hun’ ­onbekende soldaten al gekozen en ondergebracht in respectievelijk Westminster Abbey en onder de Arc de Triomphe. Ze ­kozen allebei uit een selectie van onbekende soldaten.

Ook in ons land werd daarom in 1922 beslist om vijf niet-geïdentificeerde soldaten op te graven. Het ging om mannen die sneuvelden op de belangrijkste Belgische slagvelden: in Luik, Namen, Antwerpen, aan de IJzer in West-Vlaanderen en in Oost-Vlaanderen, tijdens de ­bevrijding. Hun stoffelijke overschotten werden daarna naar Brugge overgebracht. En daar stond – vandaag exact 100 jaar ­geleden – de blinde soldaat Reinold Haesebrouck de kisten op te wachten.

Meer op https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20221110_95193496